Bipolar Duygulanım Bozukluğu

Bipolar bozukluk, ikiuçlu duygudurum bozukluğu, manik depresif rahatsızlık gibi farklı adlarla toplum tarafından bilinen bir hastalıktır. Bipolar bozuklukta kişi, sıklıkla duygudurumunda aşırı yükselmelerden (duygudurum yükselmesi veya mani) çöküşlere (depresyon) ve yine yükselmelere dönüşen ve aralarda normal duygudurum dönemleri de olan dalgalanmalar yaşar.

Herkes günlük yaşamında saatler veya bazen birkaç gün süren öfke, sevinç, üzüntü, huzursuzluk ve endişe duyguları arasında değişimler yaşayabilir. Fakat bipolar bozuklukta yaşamsal olaylardan kısmen veya tamamen bağımsız olarak, uzun süreli, şiddetli iniş çıkışların olduğu, yoğun duygudurum dönemleri yaşanır. Bu değişimler fiziksel sağlıkta ve kişiler arası ilişkilerde bozulmalara, iş veya okul hayatında zorlanmalara hatta intihara sebep olabilmektedir.

Bipolar hastalığın sık görülen belirtileri çoğu kişide benzer olarak. Ancak belirtilerin şiddeti ve ortaya çıkış şekli kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Mevsimsel geçiş dönemlerinde manik ya da depresif dönemlerin görülme riski artmaktadır.

• Kişi kendini aşırı keyifli ve enerjik hisseder, bazen de fazlaca öfkeli olabilir. (Duruma uygun olmayan, diğer insanların dikkatini çeken mutlak bir mutluluk ve neşe hissi ya da eskiden sinirlenmediği şeylere bile sinirlenir olma ve sinirlilik halinin uzun sürmesi)
• Az uyumasına rağmen kendini dinç ve enerjik hissetme
• Konsantrasyon ve dikkat sürdürme becerisinde azalma
• Hızlı ve yüksek sesle aniden konudan konuya geçen, çevredekiler için anlaşılması ve takip edilmesi zor konuşmalar olabilir. Kişi kendi zihninden geçen düşüncelere yetişemez olduğunu fark edebilir.
• Kendine özgüveni artar. Kendisini ve yeteneklerini olduğundan büyük ve abartılı görebilir. Kişi her şeyi yapabilecek güçte ve yetenekte olduğunu düşünebilir. Kendini diğer insanlara kıyasla daha kuvvetli, önemli ve üstün görür.
• Riskli davranışlarda bulunabilir. (Fazla para harcama, hediyeler alma, ısmarlama, hızlı/tehlikeli araç kullanma, riskli cinsel aktivitede ve alkol tüketiminde artış, kumar oynama, kredi çekme, yeni iş alanlarında yatırım yapma (planlar ve projeler) gibi davranış değişiklikleri görülebilir)
• Daha ağır durumlarda gerçekte olmayan sesler duymak, nesneler görmek ve gerçekle ilişkisiz doğru olmayan inanışlar ve düşünceler (takip edildiğini düşünmek, şüphecilik, üstün özellikleri olduğunu düşünmek vb.) görülebilir

Manik veya hipomanik dönemler kişiye çoğu zaman keyifli ve verimli geldiğinden, hastalar bazen davranışlarındaki değişimi fark edemez. Çoğu zaman bir sorun olduğunu ilk fark eden ailesi ya da arkadaşları olur.

• Kişi kendini en az iki hafta boyunca günün büyük bir çoğunluğunda üzgün, kederli hisseder. Özellikle sabahları daha kötü hissedebilir.
• Normalde keyifle yaptığı aktivitelerden keyif almamaya başlar, hiçbir şey yapmak istemez.
• Sürekli yatakta kalmak ve uyumak isterler. Buna rağmen kişi uykuya dalmakta ve uykuyu sürdürmekte zorlanabilir. Sabah çok erken uyanmaktan yakınır.
• Kendini halsiz, yorgun ve bitkin hisseder.
• Dikkatini toplamakta veya karar vermekte güçlükler yaşar. Unutkanlıktan şikâyet ederler.
• Yeme miktarında artış ya da iştahsızlık, istem dışı kilo kayıpları olabilir.
• Kendini değersiz ve umutsuz hissedebilir. Her şeyin kötü yanını görmeye, olumsuz düşünmeye meyillidir.
• İntihar ve ölüm düşünceleri olabilir.

Bipolar bozukluğun depresif dönemi herkesin hemen her gün yaşayabileceği üzülme ve isteksiz olma halinden farklıdır, daha ağır ve daha uzun sürelidir.

Kişi umutsuzluk ve karamsarlık nedeniyle depresyonun hiç iyileşmeyeceğini düşünerek intihar etmeyi düşünebilir. Depresyon dönemi, mani döneminde olduğu gibi tedavi ile tamamen düzelebilir.

Bipolar bozukluk her iki cinsiyette eşit sıklıkta görülür. Bipolar bozukluk tanısı her yaşta konulabileceği gibi genellikle kişiler hastalığın ilk dönemini ergenlik ya da erişkinlik döneminin başlarında, yani 20’li yaşlarda yaşarlar.

Bipolar bozukluk çevresel, kalıtsal ve biyolojik birçok etkene bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Bipolar bozukluğun tanısı esas olarak psikiyatri hekiminin yaptığı muayene ile konur. Bipolar Bozukluk tedavi edilebilir bir hastalıktır ve tedavi düzenli kullanıldığı takdirde kişi gündelik hayatını sağlıklı şekilde sürdürme şansına sahiptir.

Bipolar duygulanım bozukluğu tedavisinde amaç manik ya da depresif dönemleri önlemek ya da bu dönemler ortaya çıktığında tedavi ile belirtileri azaltarak kişinin gündelik yaşamı sürdürmesini sağlamaktır. Tedavi uyumu ruhsal rahatsızlıklarda çok önemlidir. İlaçların kesilmesi ya da düzensiz kullanılması hastalığın atak dönemlerinin sıklığının ve şiddetinin artmasına yol açabilir. İlaç tedavisinin aniden kesilmesi çok şiddetli ilaç kesilme belirtilerine neden olabileceği gibi, uykusuzluk sinirlilik gibi hastalığın öncü belirtilerinin görülmesi ile kişinin gündelik yaşamı giderek bozulmaya başlar. 

Bipolar Bozukluk; tıpkı tansiyon veya şeker gibi kronik bir hastalıktır. Bu nedenle düzenli ilaç kullanımı ve yaşam tarzı değişiklikleri tedavinin ayrılmaz parçasıdır.

Hastalıkla ilgili hasta ve ailesinin bilgilendirilmesi, belirtilerin erken fark edilmesi ve hekime erken dönemde başvurma tedavi sürecinde önemlidir. Hastalığı tetikleyebilecek durumlardan uzak durulmalı, özellikle uyku düzeninize dikkat edilmelidir. Nadir de olsa ilaçların düzenli kullanılmasına rağmen duygudurum atak dönemleri olabilir. Herhangi bir hastalık belirtisi olmasa bile düzenli aralıklarla hekim takibinde kalmak bu nedenle önemlidir.

Bipolar bozukluk aile yaşamında da zorlayıcı olabilir. Bu yüzden hastanın yakın çevresinin gerektiğinde uzman desteği alması süreci kolaylaştırır. Aileler bu uzmanlardan sadece hastalık ile başa çıkabilmeye yardımcı olabilecek stratejiler öğrenmekle kalmazlar, aynı zamanda tedavinin aktif bir parçası haline gelmeyi de öğrenirler.