Ulusal Kaza ve Yaralanmalar
Yaralanmalar ciddi birer halk sağlığı problemidir. Avrupa Birliği’ne üye 28 ülke genelinde her 2 dakikada 1 kişi ölümcül bir kaza nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Avrupa genelinde yıllık olarak tespit edilen 37,8 milyon yaralanma vakasının 5.3 milyonu hastaneye yatırılmaktadır. Sektörde kaza ve yaralanma yükünün hesaplanması ve keza ilgili politikaların belirlenmesi bu konuda veri kayıt sistemlerinin geliştirilmesi ile mümkün olacaktır.
Avrupa Yaralanma Veritabanı (European Injury Database-IDB) üye ülkelerdeki belirli sayıda hastanenin acil servislerinden kaza ve yaralanma verilerinin sistematik olarak izlenmesi esasına dayanır. Avrupa’da artan evde ve boş zaman etkinliği esnasında meydana gelen yaralanmaları önleyici eylem geliştirmek için gerekli uluslararası standart veri sağlayan tek veri kaynağıdır. Topluluk içindeki yaralanma spektrumuyla ilgili kapsamlı bilgi sunarak, üye ülkeler arasında karşılaştırma yapmaya ve iyi uygulamaların tespit edilmesine olanak sağlamaktadır. Bu veritabanı, rutin ölüm nedenleri istatistikleri, hastane taburcu kayıtları, trafik kazaları ve iş kazaları dahil olmak üzere belirli yaralanma alanlarına özel veri kaynaklarını tamamlayıcı niteliktedir. Bu veritabanı sayesinde 2016 yılında Avrupa Birliği’ndeki yaralanmalar üzerine bir rapor olan, İstatistik Özeti 2012-2014 hazırlanmıştır. Bu rapor, tüm AB-28 ülkelerinde yaralanma sorununun ölçeği hakkında bugüne kadar hazırlanmış en kapsamlı rapordur. Avrupa genelinde, IDB-veri kaynağı sağlık bilgi sistemi ve ECHI (Avrupa Topluluğu Sağlık Göstergeleri) listesi yeterli derecede güvenilir ve sürdürülebilir bulunmuştur. Avrupa Topluluğu Sağlık Göstergeleri listesi çok sayıda koşula odaklanan 88 sağlık göstergesi içermektedir. Yaralanmalar hususunda anketler veya kayıtlardan bildirilen (gösterge 29a ve 29b) ev ve serbest zaman yaralanmaları ile ilgili birkaç gösterge ve karayolu trafiği yaralanmaları (30a ve 30b), iş ile ilgili yaralanmalar (31) ve intihar girişimleri (32) ile ilgili göstergeler bulunmaktadır. Ev ve serbest zaman yaralanması göstergesi 29(b) evin içinde ve evin çevresinde, serbest zamanda, okulda oluşan ve hastanede tedavi gerektiren yaralanmalar olarak tanımlanmaktadır.
Ülkemizde de Halk sağlığı göstergeleri geliştirilmesi ve değerlendirilmesi, halk sağlığı politikaları ve müdahalelerin üretilmesi amacı ile ülkeler arası karşılaştırılabilir bir yapıda kurgulanan Ulusal Kaza ve Yaralanmalar (UKAY) kayıt sistemimiz, 2012 yılı Ağustos ayından bu yana Türkiye genelini temsil eden 15 hastanenin acil servisinden yaralanma verileri internet üzerinden veritabanına kaydedilmesi ile oluşturulmuştur.
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu tarafından hazırlan UKAY veritabanı iş yeri kazaları, ulaşım esnasında meydana gelen kazalar, şiddet kaynaklı ve kendine kasıtlı zarar verme sonucu meydana gelen yaralanmaları ve ülkemizde şimdiye dek sistematik bir şekilde kaydı tutulmamış olan ev kazaları ile serbest zamanlarda yapılan faaliyetler esnasında meydana gelen yaralanmaları da kapsayacak şekilde uyarlanmıştır.
Yaralanmaların izlenmesi konusunda ülkemizin, Avrupa ülkeleri ile uyumlu hale gelmesi ana hedeftir. Bu yönde atılan ilk adım Avrupa Yaralanma Veritabanı’nın ülkemize uyarlanması, bir diğer adım ise Türkiye Halk Sağlığı Kurumu’nun Avrupa Yaralanma Veritabanı Ağında (IDB network) ülkemizi yer almasıdır. Çalışmalarda Avrupa standartlarının yakalanması için bu çalışmanın sürekliliğinin sağlanması çok önemlidir. Ancak bu şekilde kaliteli ve kullanılabilir veri elde edilebilir ve bu verilerden yola çıkarak yaralanmaların önlenmesine yönelik yapıcı politikalar oluşturulabilir.