Zoonotik ve vektörle bulaşan hastalıklar halen önemini koruyan, ülkemiz için önemli halk sağlığı sorunlarına yol açabilen enfeksiyon hastalıklarıdır. Dünyada değişen iklim ve çevre koşullarına bağlı olarak Avrupa ve çevresinde vektör kaynaklı hastalıklardan en çok etkilenen ülkelerden biri de Türkiye’dir. Bu kapsamda kum sineklerinin (tatarcık, yakarca, küpdüşen) neden olduğu hastalıkların önlenebilmesi için Avrupa Birliği Horizon EUROPE Programı kapsamında desteklenen Avrupa Sağlık ve Dijital Yönetim Ajansı (HADEA) tarafından finanse edilen ve Türkiye’nin de yer aldığı Avrupa Birliği Horizon bölgesini kapsayan “Maliyet-fayda ve İklim Politikası Önlemleri ile Kum Sineği Kaynaklı Hastalıkların Tespiti ve Azaltılması için İklim İzleme ve Karar Destek Çerçevesi” (Climate Monitoring and Decision Support Framework for Sand Fly-borne Diseases Detection and Mitigation with Cost-benefit and Climate Policy Measures - CLIMOS) adlı ve 101057690 no’lu projeye ülkemizden Bakanlığımızı temsilen Genel Müdürlüğümüz ile birlikte Ege Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi partner olarak dahil olmuştur.
Proje başlangıç tarihi 01/09/2022 olup, proje bitiş tarihi 31/08/2025 olarak proje süresi 36 ay olarak planlanmıştır. Ancak proje faaliyetlerinin bitirilebilmesi için projemizin 9 ay uzatılması kararı verilmiştir. CLIMOS projesi, 16 ülkeden 29 kurum ve kuruluşun iş birliğini içeren bir projedir.
Projenin amacı Avrupa’da olduğu gibi Türkiye’de de bulunan endemik kum sineklerinin yayılımının belirlenmesi ve bu türlerin taşıdığı patojenleri tespit ederek Türkiye’nin leishmaniasis risk haritasını çıkarıp ileriye dönük tahminlerde bulunarak önlemler alınmasını sağlayabilmektir. Bu proje ile değişen kısa süreli ve uzun süreli iklim koşullarında vektör kaynaklı hastalıkların tespiti ve bu hastalıklarla etkin ve kapsamlı mücadele yöntemlerini belirleme adına yarar sağlayacaktır. Bu projede toplanan veriler matematiksel modelleme teknikleri ile ileriye dönük daha sağlıklı tahminlerde bulunmamızda yarar sağlayacaktır. Hastaların erken teşhisinin ve tedavisinin önemli olmasının yanı sıra vektör üreme alanları ve rezervuarların kontrol altında tutulması hakkında edinilen bilgiler yarar sağlayacaktır.
Projenin Bakanlığımız Politika, Program, Stratejik Hedefleri ile Bağlantısı:
- Sağlık Bakanlığımızın 2019-2023 Stratejik Planı: “Sağlık hizmetlerinde bütünleşik sağlık hizmeti modelinin uygulanması” ve “Zoonotik ve vektör kaynaklı hastalıkların önlenmesi, görülme sıklığının ve bu hastalıklara bağlı ölümlerin azaltılması”
- Sağlık Bakanlığımızın 2024-2028 Stratejik Planı: “Zoonotik ve vektörel hastalıkların kontrolünün sağlanması için kapasitenin artırılması”
- Türkiye Zoonotik Hastalıklar Eylem Planı (2019-2023): Vektör kaynaklı hastalıklara yönelik kontrol stratejileri, hedefler ve faaliyetleri
- Bakanlığımızın “İklim Değişikliğinin Sağlık Üzerindeki Olumsuz Etkilerinin Azaltılmasına Yönelik Ulusal Program ve Eylem Planı” (2015)
Proje kapsamında;
- Ülkemizde bulunan kum sineği ve kum sineği kaynaklı hastalıkların kontrolüne yönelik yapılacak çalışmalarda diğer ülke kurum ve kuruluşların uygulama örneklerinin görülmesi,
- İnsan, hayvan ve çevre koşullarını Tek Sağlık kapsamında inceleyerek, önümüzdeki süreçte ülkemiz adına ‘‘Erken Uyarı Sistemleri ile vektör risk haritalarının’’ oluşturulması,
- Kutanöz/visseral leishmaniasis hastalıklarının bulaşım döngüsünün tanımlanması,
- Genel Müdürlüğümüz Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları ve Biyolojik Ürünler Dairesi Başkanlığı Ulusal Parazitoloji Referans Laboratuvarı ve Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarı kapsamında sürdürdüğümüz vektör kaynaklı patojenlere yönelik tanı koyma kapasitesinin güçlendirilmesi,
- İklim değişikliğine bağlı olarak değişen vektör dağılımının üst düzey ölçeklendirme ve istatiksel analizler yapılması,
- Kum sineği mücadelesinde yarı-kimyasal tuzakların geliştirilmesi,
- Sağlık Etki Değerlendirmesi ve Politika Oluşturma amacıyla ülkemizin sağlık sistemi için oluşturulacak ulusal kılavuzlara katkı sağlanması,
- Sağlık çalışanları ve halka yönelik farkındalığı arttıracak iletişim materyallerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Proje faaliyetleri ile ilgili daha fazla bilgi için (For more information on CLIMOS and the latest project developments, please visit): https://climos-project.eu/ adresini ziyaret edebilirsiniz.
