Acil Obstetrik Programı

Ülkemizde anne mortalite ve morbiditesini azaltmada en etkili programların başında 2009 yılında uygulamaya konulan Acil Obstetrik Bakım Programı gelmektedir. Programın hedefi yaygın obstetrik bakım hizmetlerine kolayca ulaşılabilirlik ve bu hizmetlerin yüksek kalitede verilmesi yolu ile önlenebilir anne ölümlerini gelişmiş ülkeler seviyesine indirmektir.

Anne ölümlerinin çoğu doğum sırasında ya da hemen doğum sonrası erken dönemde meydana gelmektedir. Anne ölümlerinin en önemli sebebi doğrudan anne ölümüne sebep olan acil obstetrik komplikasyonlardır. Acil obstetrik komplikasyonlar sadece riskli gebelik durumlarında gelişmeyip, iyi beslenen, iyi eğitimli, yeterli tıbbi bakım alan kadınlarda da  % 15 oranında görülebilmektedir. Ancak, hızla tespit edilip yönetilirse tedavisi mümkün olabilmektedir.

Anne ve fetüs hayatını tehdit eden, acil müdahale gerektiren komplikasyonların gelişmesi durumunda verilen hizmetlere Acil Obstetrik Bakım Sistemi denir. Dünya Sağlık Örgütü’nün anne ölümlerini azaltmak için ülkeler tarafından kurulmasını önerdiği en önemli alt yapı modeli acil obstetrik bakım sistemidir.

AOB sistemi; sağlık kuruluşlarını temel ve kapsamlı olarak sınıflandırarak etkin bir sevk sisteminin oluşturulmasını, güvenli kan naklinin gerçekleştirilmesini, personelin bilgi ve becerisinin güncellenmesini ve hizmet standartlarını yükseltmeyi, güvenli veri ve kayıt sisteminin oluşturulmasını amaçlamaktadır. Komplikasyonların tamamının tedavi ve yönetiminin Temel ve Kapsamlı AOB Kuruluşları olarak sınıflandırılan sağlık kuruluşlarında yapılmasını hedeflemektedir.

Stratejik Amaç: Sağlıklı nesiller için her türlü koruyucu tedbir ve desteği alarak anne, çocuk ve ergen sağlığını korumak ve geliştirmek.

Hedef : Tüm doğumların sağlık kuruluşlarında, eğitimli sağlık personeli tarafından gerçekleştirilmesini sağlamak.

Acil Obstetrik Bakım Programı Hedefe Yönelik Stratejilerden “Tüm doğumların sağlık kuruluşlarında, eğitimli sağlık personeli tarafından, anne, bebek ve aile dostu ortamlarda gerçekleştirilmesini sağlayacak tedbirleri almak, önlenebilir anne ölümlerini azaltmak” başlığı altında yer almaktadır.

2009 yılında doğum ve doğum sonrası dönemde oluşabilecek acil obstetrik komplikasyonlara karşı alınacak tedbirlerin standardize edilerek verilmesi ve hizmet kapasitesinin iyileştirilmesi amacıyla akademisyenlerden oluşan bilim komisyonu tarafından kanıta dayalı tıbbi uygulamalar doğrultusunda hazırlanan Acil Obstetrik Bakım Yönetim Rehberi 2014 yılında revize edilerek 2015 yılında basımı yapılmış ve 81 il halk sağlığı müdürlüğüne gönderilmiştir. 2018 yılında da “Acil Obstetrik Bakım Yönetim Rehberi’nin üçüncüsü de Bilim komisyonunca revize edilerek 81 ile gönderilmiştir.

2018 yılında 210 Kamu Hastanelerinde çalışan ve 343 İstanbul İlinde özel sağlık hizmeti veren kuruluşlarda çalışan olmak üzere toplam 553 kadın hastalıkları ve doğum uzmanına ve kadın hastalıkları ve doğum kliniği bulunan kamu hastanelerinin acil servislerinde görevli 2206 pratisyen ve/veya acil tıp uzmanı hekimlerine AOB Klinisyen Eğitimi verilmiş, anne ölümleri konusunda farkındalık arttırarak doğru vaka yönetimi konusunda güncel bilgi ve deneyim paylaşımı yapılmıştır.

2018 yılında Toplamda 1144 pratisyen ve/veya acil tıp uzmanı hekimlerine AOB Klinisyen Eğitimi verilmiştir.

2013 yılında Kamu hastanelerinde çalışan ebe ve hemşireler için başlanan Acil Obstetrik Bakım Ebe/Hemşire Eğitimlerine Nisan 2015’ten itibaren özel hastane ebe ve hemşireleri de  dahil edilmiştir. 2014-2018 yıllarında toplam 16.633 ebe/ hemşireye ulaşılmıştır.

Ayrıca İl Sağlık Müdürlükleri tarafından AOB konusunda yönetici uyum eğitimi ve destek personel eğitimleri yapılmaktadır.

Düzenlenen Acil Obstetrik Bakım Klinisyen eğitimlerinden edinilen geri bildirimler ışığında gebelikte meydana gelen hipertansif bozukluklar nedeni ile yaşanabilecek anne ölümleri ve komplikasyonlarının önlenmesi amacıyla nifedipin kapsül, IV Hidralazin ve IV Labetolol etkin maddeli ilaçların ve kanama durdurucu balonun hastanelerde bulundurulması için Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü ve İlaç ve Eczacılık Kurumu ile işbirliği içinde çalışılmış olup ilaçların ve kanama durdurucu balonun sahada ulaşılabilirliği sağlanmıştır. Anti Konvülsif standart magnezyum sülfat solüsyonu hazırlatılması için ilaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü ile işbirliğine gidilmiştir.