Hastalık Yönetim Platformu Uygulaması
Dünyada ve ülkemizde doğuşta beklenen yaşam süresi uzamakta, buna mukabil kronik hastalığın görülme sıklığı artmaktadır. Bu durum, kişisel sağlığı etkilemesinin yanında toplumsal ve ekonomik bağlamda ülkelere ilave yükler getirmektedir. Yapılan çalışmalar kronik hastalıklarla etkili mücadelenin; risk faktörlerinin önlenmesi; erken teşhis, uygun tedavi ve izlemlerle sürecin etkin yönetilmesi olduğunu ortaya koymuştur.
Bakanlığımız, kronik hastalıkların tarama ve izlemlerinin, kanıta dayalı rehberler doğrultusunda aile hekimliği birimleri tarafından yapılması ve yönetilmesi için Hastalık Yönetim Platformu (HYP) uygulamasını geliştirmiş ve Aile Hekimliği Ödeme ve Sözleşme Yönetmeliğinde yaptığı “pozitif performans” düzenlemesiyle uygulamayı teşvik etmiştir.
Taramalar ile kronik hastalıkların erken teşhisi; izlemler ve uygun tedavi ile hastalıkların semptom ve bulgularının kontrol altına alınması; komplikasyon izlemi ile fonksiyon kayıplarının önüne geçilmesi amacıyla birinci basamakta kronik hastalıkların takibi yapılmaktadır.
Tarama ve izlemlere ilişkin tıbbi kılavuzlar hazırlanırken uluslararası kılavuzlar incelenmiş, iyi uygulama örneği olan bazı ülkeler yerinde incelenmiş, danışmanlar ülkemize davet edilerek uygulamalar hakkında bilgi alınmıştır. İlgili genel müdürlükler, uzmanlık dernekleri ve aile hekimlerinin yer aldığı çalıştaylar ve yüz yüze toplantılarla dokümanlar hazırlanmış, sürecin sonunda ilgili tüm derneklerin yazılı görüşü de alınarak kılavuzlar tamamlanmıştır. Sağlık sistemimizin hizmet sunum mantığına uygun ve birinci basamak sağlık hizmetine özel olarak hazırlanan kılavuzlar, aile hekimlerinin tarama ve izlem süreçlerini bilimsel standartlara uygun yapmalarına olanak sağlamaktadır.
Birinci basamakta bulaşıcı olmayan hastalıklara yönelik sağlık hizmet sunumunun etkinliği için hizmet basamakları arasındaki rol dağılımı; hekimlerin günlük uygulamalarını kolaylaştıran, standardizasyonunu sağlayan, kısa algoritmalar içeren uygulama kılavuzlarının işlerliği yapılan projelerle ortaya konulmuştur.
Kronik hastalık hizmetlerini yönetmek üzere tasarlanan HYP, modüler bir mimari yapı içinde gerek yazılımın modülleri arasında gerekse Bakanlığımız bünyesinde işletilmekte olan ilişkili diğer yazılımlarla entegre şekilde çalışmaktadır.
Aile hekimleri, HYP ile kendilerine kayıtlı kişileri kronik hastalık risk faktörleri ve belirlenen hastalıkların (diyabet, hipertansiyon, kardiyovasküler risk değerlendirme, obezite, çok yönlü yaşlı değerlendirmesi vd.) varlığı bakımından tarayabilmekte ve izleyebilmekte; kronik hastalık taraması/izlemi ve yaşlı izlemi yapması gereken hedef nüfusu toplu olarak görüntülenebilmektedir. Kaydedilen tarama/izlem bilgilerine göre klinik kılavuz önerileri de sistem aracılığı ile hekimin karşısına çıkarılarak, süreçleri standartlara uygun yönetmesine imkân sağlamakta; hasta için tedavi planı yapması, yaşam tarzı değişiklikleri önermesi ve tedavi hedefleri belirlemesi için hekimi yönlendirmektedir.
HYP’de hastanın taraması veya izlemi başlatılacağında veya var olan tarama/izlem işlemine devam edileceği zaman öncelikle hastayla ilgili genel bilgileri görüntülenebilmekte olup bu bölümde; hastanın demografik bilgileri ve hastalık programlarındaki durumları, hastanın tarama ve izlem geçmişi ile sağlık kurumu ziyaretlerinin kronolojik gösterimi, hastanın tedavisi ile ilgili son takipte verilen öneriler, hasta için girilmiş tedavi planı notları, hastanın varsa kan basıncı değerleri/hedefleri, lipit, KVR, kan şekeri, yaşam tarzı değerleri/hedefleri vb. ile hastanın e-Nabız’a girdiği ölçümleri (kilo, tansiyon vb.) de görüntülenebilmektedir.
HYP’de, populasyon takibi bölümünde aile hekimine kayıtlı kişilerin belirlenen kronik hastalıklara dair tarama ve izlem istatistikleri (toplam hasta sayısı, zamanında taranan/izlenen hasta sayısı ve oranı, taraması/izlemi devam eden hasta sayısı ve oranı, taraması/izlemi durdurulan hasta sayısı ve oranı, taraması/izlemi geciken hasta sayısı ve oranı ve hiç taranmayan/izlenmeyen hasta sayısı ve oranı vb.) görüntülenebilmektedir.
Hekimin bir ekranda kaydettiği bilgiler diğer ilgili ekranlara otomatik olarak aktarılmakta ve aynı bilgiler tekrar sorulmamaktadır. Hasta, aile hekimi tarafından uzman hekime, SHM’de çalışan fizyoterapist veya diyetisyene yönlendirilirken elektronik ortamda not yazılması ve yazılan notların görülmesi mümkün olmaktadır.
Ayrıca, kronik hastalıkların tarama ve izlemine dair SİNA’da hipertansiyon, diyabet, obezite, kardiyovasküler risk değerlendirmesi ve çok yönlü yaşlı değerlendirmesi konularında Türkiye, il, ilçe ve aile hekimi için tarama/izlem hedef nüfus sayıları, hedefin gerçekleşme oranına dair bilgilerin yer aldığı performans ekranları oluşturulmuştur.
HYP kapsamında;
İlk etapta; önceliklendirilmiş kronik hastalıklardan hipertansiyon, diyabet, kardiyovasküler risk değerlendirmesi, obezite ve çok yönlü yaşlı değerlendirmesi için ekranlar geliştirilmiş ve aile hekimliği birimleri tarafından kullanılmaya başlanmıştır.
İkinci etapta; koroner arter hastalığı, beyin damar hastalıkları ve inme, kronik böbrek hastalığı modülleri tamamlanarak kullanıma hazır hale getirilmiştir.
Astım ve KOAH modüllerine yönelik çalışmalar devam etmektedir.
