8 Mayıs Dünya Talasemi Günü

Talasemi ve orak hücre anemisi başta olmak üzere kalıtsal kan hastalıkları ülkemizde ve dünyada önemli bir halk sağlığı sorunudur. Talasemi halk arasında akdeniz anemisi olarak bilinmektedir. Türkiye’de beta-talasemi taşıyıcı sıklığı % 2,1 olup, bölgelere göre %0.6-13 arasında değişmektedir. Akraba evliliklerinin fazla olması, genetik geçişli bir hastalık olan Talasemi’nin görülme sıklığını arttırmakta, her yıl yüzlerce hastalıklı çocuk dünyaya gelmekte, aileler ve toplum maddi manevi zarara uğramaktadır. Talasemi taşıyıcılarının büyük çoğunluğu bu hastalığı taşıdıklarını bilmezler. Ancak Talasemi hastası bir çocuk sahibi olduklarında ya da özel kan testi yaptırdıklarında öğrenirler.

Ülkemizde Talaseminin sık görüldüğü bazı illerde 1994 yılında taşıyıcılık taraması başlamıştır. 2003 yılında hastalığın görülme sıklığı göz önüne alınarak,  taramanın yapıldığı iller arttırılması ile  “Hemoglobinopati Kontrol Programı” başlatılmıştır.  2018 yılında da 81 ile yaygınlaştırılarak “Evlilik Öncesi Hemoglobinopati Tarama Programı” adıyla uygulanmaya başlamıştır. Program kapsamında; evlilik öncesi sağlık raporu almak için aile hekimlerine başvuran ya da hali hazıra evli olup çocuk sahibi olmayı planlayan eş adaylarına danışmanlık hizmeti sunulup ardından erkek eş adayından tarama için kan örneği alınarak ildeki ya da ilin bağlı olduğu laboratuvara kan örnekleri gönderilerek tarama testleri yapılmaktadır. Eğer erkek eş adayı hemoglobinopati açısından taşıyıcı ya da şüpheli çıkarsa kadın eş adayına da tarama testi yapılmaktadır. Evlilik öncesi taramalarla amaçlanan hastalık taşıyıcısı anne ve baba adaylarını saptamak ve hasta bebek doğumunu engellemektir. Yapılan evlilik öncesi taramalar sonucunda, evlenecek çiftlerin bu hastalığın taşıyıcısı olduklarını öğrenmeleri evlenmelerine engel teşkil etmemektedir. Çiftlerden biri taşıyıcı çıktığında değil her iki eş adayı da taşıyıcı olduğunda, bu çiftlerden doğan bebeklerin yüksek oranda hasta olmaları olasılığı vardır. Bu nedenle her ikisi de taşıyıcı çıkan çiftler, mutlaka genetik danışmanlık almaları için merkezlere yönlendirilmekte ve çocuk sahibi olmayı düşündüklerinde sağlıklı bebek sahibi olmaları için gereken yönlendirmeler yapılmaktadır. Her ikisi de taşıyıcı olan eşler bebek sahibi olmayı planladıklarında alacakları uygun genetik danışmanlık ve preimplantasyon genetik (tüp bebek uygulaması sırasında embriyoların genetik testi yapıldıktan sonra yalnızca sağlıklı olanların seçilerek anneye transferi) işlemi ile sağlıklı bebek sahibi olabilirler. Bundan dolayı da hasta bebek doğma olasılığını önceden biliyor olmak ve bir genetik tanı merkezinin takibinde olmak önemlidir.  Tüm bu çalışmaların sonucunda hasta doğumunun önlenmesi, sağlıklı bebek sahibi olmalarının sağlanması amaçlanmaktadır.

1993 yılından beri dünyada 8 Mayıs “Dünya Talasemi Günü” olarak kutlanmaktadır.  Ülkemizde de planlanan çeşitli aktivitelerle önemli bir halk sağlığı sorunu olan Hemoglobinopatilerin gündemde tutulması ve bu sayede toplumun konu ile ilgili bilinçlendirilmesi ve konuya hassasiyetin oluşturulması hedeflenmektedir.

KISA BİLGİLER

• Hemoglobinopatiler Alyuvarlardaki oksijen taşıyıcı protein olan hemoglobinin anormalliği sonucu ortaya çıkan kalıtsal hastalıklardır. Bu hastalıkların en yaygın olanları Talasemi (Akdeniz anemisi) ve Orak Hücre Anemisidir.

• Bir toplumda taşıyıcılık oranı ne kadar yüksekse rastlantısal olarak iki taşıyıcının evlenme ve hasta çocuk sahibi olma olasılığı o kadar yüksektir.

• Sağlıklı çocuklara sahip olmak için evlilik öncesinde mutlaka Hemoglobinopati Tarama Testini yaptırın.

• Evlilik Öncesi Hemoglobinopati Tarama Testi hakkında bilgi almak için AİLE HEKİMİNİZE başvurun.