8 Mayıs Dünya Talasemi Günü

Talasemi ve orak hücre anemisi başta olmak üzere kalıtsal kan hastalıkları, ülkemizde ve dünyada önemli bir halk sağlığı sorunudur. Talasemi, halk arasında “Akdeniz Anemisi” olarak da bilinmektedir. Türkiye’de beta-talasemi taşıyıcılığı oranı %2,1 olup, bu oran bölgelere göre %0,6 ile %13 arasında değişmektedir. Akraba evliliklerinin yaygın olması, genetik geçişli bir hastalık olan talaseminin görülme sıklığını artırmakta; her yıl yüzlerce hasta çocuk dünyaya gelmekte, bu durum hem aileleri hem de toplumu maddi ve manevi olarak olumsuz etkilemektedir.

Talasemi taşıyıcılarının büyük bir bölümü, taşıyıcı olduklarını bilmemektedir. Genellikle ancak özel bir kan testi yaptırdıklarında ya da talasemi hastası bir çocuk sahibi olduklarında bu durumu öğrenirler.

Ülkemizde talaseminin sık görüldüğü bazı illerde 1994 yılında taşıyıcılık taramalarına başlanmıştır. 2003 yılında, hastalığın yaygınlığı dikkate alınarak “Hemoglobinopati Kontrol Programı” başlatılmış ve tarama yapılan il sayısı artırılmıştır. 2018 yılında program, “Evlilik Öncesi Hemoglobinopati Tarama Programı” adıyla 81 ilde uygulanmaya başlanmıştır.

Program kapsamında; evlilik öncesi sağlık raporu almak için aile hekimine başvuran ya da hali hazırda evli olup çocuk sahibi olmayı planlayan çiftlere danışmanlık hizmeti verilmekte, ardından erkek eş adayından kan örneği alınarak ilgili laboratuvara gönderilmektedir. Tarama testleri sonucunda erkek eş adayı taşıyıcı ya da şüpheli bulunursa, kadın eş adayına da tarama testi yapılmaktadır. Eş adaylarının her ikisinin de taşıyıcı ya da sonuçlarının şüpheli olması durumunda, çiftler hematoloji uzmanına, ilde hematoloji uzmanı bulunmaması halinde ise dâhiliye uzmanına sevk edilmektedir.

Tanısı netleştirilen çiftler, tıbbi genetik uzmanlarına yönlendirilerek genetik danışmanlık hizmeti almaları sağlanmaktadır. Sağlıklı çocuk sahibi olmayı planlayan bu çiftlere, preimplantasyon genetik tanı (tüp bebek uygulaması sırasında embriyoların genetik olarak test edilip yalnızca sağlıklı olanların anneye transfer edilmesi) yöntemi önerilmekte ve hasta çocuk doğumunun önüne geçilmesi hedeflenmektedir.

Hasta çocuk doğumunun önlenmesi ve sağlıklı nesillerin dünyaya gelmesi amacıyla bu programlar büyük önem taşımaktadır. Genetik tanının önceden bilinmesi ve uzman takibinde olunması, sağlıklı gebeliklerin planlanabilmesi açısından kritik rol oynamaktadır.

1993 yılından bu yana, her yıl 8 Mayıs “Dünya Talasemi Günü” olarak anılmakta; ülkemizde de çeşitli etkinliklerle bu önemli halk sağlığı sorunu gündemde tutulmaktadır. Toplumun konu hakkında bilgilendirilmesi ve duyarlılığın artırılması amaçlanmaktadır.

KISA BİLGİLER

• Hemoglobinopatiler, alyuvarlarda oksijen taşıyan hemoglobinin yapısal bozuklukları sonucu ortaya çıkan kalıtsal hastalıklardır. En yaygın türleri Talasemi (Akdeniz Anemisi) ve Orak Hücre Anemisidir.
• Taşıyıcılık oranı yüksek olan toplumlarda, iki taşıyıcının evlenip hasta çocuk sahibi olma riski de yüksektir.
• Sağlıklı çocuklara sahip olabilmek için evlilik öncesinde mutlaka Hemoglobinopati Tarama Testi yaptırılmalıdır.
• Ücretsiz olarak sunulan Hemoglobinopati Tarama Testi hakkında bilgi almak için AİLE HEKİMİNİZE başvurabilirsiniz.