Sağlık Koruma Bandı
Sağlık Koruma Bandı Tanımı: Gayrisıhhi müesseselerin çevre ve toplum sağlığına yapacağı, emisyon, koku, gürültü, titreşim, elektromanyetik dalga, iyonize radyasyon, gibi kirletici etkileri dikkate alınarak tesis (gayrisıhhi müessese) etrafında ve/veya ilgili mevzuata göre gerekli ise ünite, tank, depo vb. etrafında bırakılması gereken alandır.
Sağlık Koruma Bandı Mesafesi Bırakılma Amacı: Gayrisıhhi müesseselerden kaynaklı olumsuz faktörlerden tesis çevresindekilerin korunmasıdır.
Sağlık Koruma Bandı Yasal Dayanağı:
1-1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu
Madde 273 – Birinci sınıf müesseseler ve atelyeler civarında ve Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletince tasdik edilecek mesafe dahilide meskenler veya insanların ikametine mahsus sair mahallerin bulunması memnudur.
2-4562 Sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu
- 4. maddesinin 2. fıkrası “Mülkiyet sınırları içinde Sağlık Bakanlığınca öngörülen sağlık koruma bandı bırakılır”
3-4737 Sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu 1/A (f) maddesi
Sağlık koruma bandı: 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu gereği, endüstri bölgesi mülkiyet sınırları içinde bırakılması gereken yapılaşmaya kapalı alanı,
4-5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu
Madde 3 60) Sağlık koruma bandı: Dış ortama verilebilecek veya dış ortamdan gelebilecek olumsuz etkileri önlemek amacıyla ayrılan bölgeyi veya mesafeyi
12(9) Veteriner biyolojik ürün üretilen yerlerde, sağlık koruma bandı uygulanır.
5-10.08.2005 tarih ve 25902 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin
- 16. maddesinin 1. fıkrası
Sanayi bölgesi, organize sanayi bölgesi ve endüstri bölgeleri ile bu bölgeler dışında kurulacak birinci sınıf gayrisıhhî müesseselerin etrafında, sağlık koruma bandı konulması mecburîdir. Sağlık koruma bandı mülkiyet sınırları dışında belirlenemez ve bu alan içinde mesken veya insan ikametine mahsus yapılaşmaya izin verilmez.
- 23. maddesinin son fıkrası
İkinci sınıf gayrisıhhî müesseselerden yakıcı, parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışılan işlerle oksijen LPG dolum ve depoları, bunlara ait dağıtım merkezleri, perakende satış yerleri, akaryakıt ile sıvılaştırılmış petrol gazı, sıvılaştırılmış doğal gaz ve sıkıştırılmış doğalgaz istasyonları ve benzeri yerlere müsaade verilmezden evvel civarında ikamet edenlerin sıhhat ve istirahatleri üzerine gerek tesisatları ve gerekse vaziyetleri itibarıyla bir zarar vermeyeceğine kanaat oluşturulması için yetkili idarelerce inceleme yapılması zorunludur
- 27. maddesi
Sanayi bölgesi içindeki gayrisıhhî müesseselerden, diğer tesislere zarar verebilecek olanlar için sanayi bölgesi içinde sağlık koruma bandı oluşturulması istenebilir.
6-02.2011 tarihli ve 6359 sayılı “Çevre ve Toplum Sağlığını Olumsuz Etkileyebilecek Gayri Sıhhi Müesseselerinin Etrafında Bırakılacak Sağlık Koruma Bandı Mesafesi Belirlenmesi Hakkında Yönerge
4-f bendi “Sağlık Koruma Bandı: Müessesenin çevreye olan zararlı etkisi dikkate alınarak tesis etrafında bırakılması gereken iskân dışı alanı”
7-4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunun 4. maddesi doğrultusunda, Sağlık Bakanlığı ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı arasında Dünya Sağlık Örgütünün referans değerlerine uygun olarak 19.09.2003 tarihli “Organize Sanayi Bölgeleri Mülkiyet Sınırları İçinde Bırakılacak Sağlık Koruma Bantları İçin Uygulanacak Esas ve Usullere Dair Protokol”
8-4737 Sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu 4 –A Maddesine göre 09.02.2005 tarihli «Endüstri Sanayi Bölgeleri Mülkiyet Sınırları İçinde Bırakılacak Sağlık Koruma Bantları İçin Uygulanacak Esas ve Usullere Dair Protokol”
“Amaç Madde 1- (1) Bu Yönergenin amacı, çevre ve toplum sağlığını olumsuz etkileyebilecek gayrisıhhî müesseselerin etrafında bırakılacak sağlık koruma bandı mesafesinin belirlenmesine ilişkin uygulanacak usul ve esasları belirlemektir.”
Sağlık Koruma Bandı Bırakılma Zorunluğu:
1-Sanayi bölgesi, organize sanayi bölgesi ve endüstri bölgeleri dışında kurulacak birinci sınıf gayrisıhhî müesseselerin etrafında, sağlık koruma bandı konulması mecburîdir.
2-İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 23. maddesinin son fıkrası
Kapsamındaki ikinci sınıf gayrisıhhî müesseseler etrafında sağlık koruma bandı konulması mecburîdir.
3-Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) etrafında sağlık koruma bandı konulması mecburîdir.
4-Endüstri Bölgeleri etrafında (EB) sağlık koruma bandı konulması mecburîdir
Sağlık Koruma Bandı Mesafesi Belirleme Esasları:
OSB ve EB etrafı bırakılan sağlık koruma hariç olmak üzere, sağlık koruma bandı bırakılması gerekli tesisler için Yönergeye göre sağlık koruma bandı mesafesi uygulanır.
Yönergenin 2. maddesine göre “sağlık koruma bandı mesafesine ilişkin özel mevzuatı bulunan tesisler ile askeri tesisler” bu Yönerge kapsamında bulunmamaktadır. Bunlara örnek, 3213 sayılı Maden Kanunu kapsamındaki tesisler, LPG, doğal gaz, toksik sıvı depolarıdır. Bu hususlar 08.04.2016 tarihli ve E.2986 sayılı yazımız ve ekinde ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
OSB ve EB etrafında yukarıda belirtilen Protokol hükümlerine uygun olarak sağlık koruma bandı mesafesi bırakılmalıdır.
Sağlık Koruma Bandının Dünyada Uygulamaları:
Dünyada genellikle, risk değerlendirme ve jenerik belirleme yaklaşımı (Sabit mesafe) metotları sağlık koruma bandı belirleme metotları uygulanmaktadır.
Sağlık koruma bandı uygulayan bazı ülkeler, Belçika, Finlandiya, Fransa, Almanya, İtalya, Polonya, Romanya, İsveç, Hollanda, İngiltere, ABD, Kanada, İrlanda, Rusya Federasyonu, Malezya, Avustralya, Singapur tır.
Gayrisıhhi müesseselerin sınıf tespiti:
Çevre ve toplum sağlığına olumsuz etkisi yüksek tesisler Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği, Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, 2010/75/EU Sayılı IPPC Direktifi, 2011/92/EU Sayılı EIA Direktifinin Ek-1 Listesinde, 2012/18/EU Sayılı Seveso III Direktifi Sütun 3’deki tesisler ile kirleticilik yükü ve riski yüksek tesisler 1. sınıf gayrisıhhi müessese olarak değerlendirmekte,
Çevre ve toplum sağlığına olumsuz etkisi daha az olanlar Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği, Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, 2011/92/EU Sayılı EIA Direktifinin Ek-2 Listesinde, 2012/18/EU Sayılı Seveso III Direktifinin Sütun 2’deki tesisleri ile kirleticilik yükü ve riski daha az olan tesisler 2. sınıf gayrisıhhi müessese olarak değerlendirmekte,
Çevre ve toplum sağlığına olumsuz etkisi en az olmakla birlikte sıhhi açıdan denetim altında tutulması gereken tesisler ise 3. sınıf gayrisıhhi müessese olarak değerlendirilmektedir.
1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 270. maddesi ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 9. maddesinin 2. fıkrasının yürütülmesinin durdurulması hakkındaki Danıştay İdari Dava Daireler Kurulunun 2007/369 sayılı kararı doğrultusunda, Yönetmelikte yer almayan gayrisıhhi müesseselerin sınıf tespiti yapılması konusundaki yetki Bakanlığımızda bulunmaktadır.
İçişleri Bakanlığının 11.09.2015 tarihli ve 71188846-250-E. 18923 sayılı 81 İl Valiliğine muhatap yazısı ve 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 270. maddesine göre (Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına -Sanayi Genel Müdürlüğü-, Çevre ve Şehircilik Bakanlığına -Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü- ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanlığın görüşü alınarak) gayrisıhhi müesseselerin sınıf tespiti için istenen bilgi ve belgeler; tesisin açıklamalı proses akım şeması, eğer kurulu tesis ise kapasite raporu, tesisin neden olabileceği kirleticilerin nitelik ve niceliği ile izalesi konusundaki proje ve açıklama raporu, tesisin neden olabileceği risk değeri, toplam motor gücü, toplam personel sayısı ve tesisinin konuyla ilgili diğer özelliklerini içeren bilgi ve belgelerdir.
Sağlık Koruma Bandı Mesafesinin Belirlenmesi Hakkında Yönerge
OSB Sağlık Koruma Bandı Protokol
Endüstri Bölgeleri Sağlık Koruma Bandı Protokol
Sağlık Koruma Bandı Belirlenmesi 08.04.2016
Sağlık Koruma Bandı Belirlenmesi Ek 08.04.2016