Aşı ile Önlenebilir İnvaziv Bakteriyel Hastalıklar Sürveyansı

Son yıllarda uluslararası ve ulusal platformda yaşanan gelişmeler doğrultusunda; ülkemizde bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklar arasında yer alan invaziv bakteriyal hastalıkların kontrolünün sağlanması amacıyla yürütülen hastalık kontrol programlarının etkinliğinin artırılması önem kazanmıştır.

Bu kapsamda Aşı ile Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı, Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı ve Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları Daire Başkanlığı işbirliği ile Aşı ile Önlenebilir İnvaziv Bakteriyel Hastalıklar Sürveyansı Genelgesi (RG 15.12.2016 - 23) yayınlanmıştır.

Genelgenin alt bileşenlerinden biri ulusal verilerimizin oluşturulması gerekçesi ile invaziv bakteriyel hastalıklara neden olan Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae ve Neisseria meningitidis için etkin bir sürveyans sisteminin kurulmasıdır. Aşı ile önlenebilir invaziv bakteriyel hastalıklar sürveyansı; menenjit, bakteriyemi/sepsis ve bakteriyeminin eşlik ettiği pnömoni hastalıklarını içermektedir. Sürveyans programı kapsamında aşıların invaziv hastalıkların insidansına ve yaygın serogrup/serotip dağılımına etkisinin araştırılması, aşının indirekt etkisinin izlenmesi, antibiyotik duyarlılıktaki değişimlerin takip edilmesi, ülkemiz için daha etkin olabilecek aşı formülasyonlarının oluşturulmasına katkıda bulunulması ve aşılama politikalarına yardımcı olunması, korunma ve kontrol için stratejik önerilerde bulunulması mümkün olabilecektir.

Güçlü bir sürveyans yapısında doğru ve güvenilir veri esas olduğu için mikrobiyoloji laboratuvarları sistemin tam merkezindedir. Ulusal verilerimizin oluşturulması gerekçesi ile laboratuvar tanı kapasitesinin geliştirilmesi, laboratuvarlararası tanı standardizasyonunun sağlanması ve referal tanı sisteminin oluşturulması önceliğimiz konumundadır.

Aşı ile Önlenebilir İnvaziv Bakteriyel Hastalıklar Sürveyansı; iki temel kategoride yürütülmektedir: Ulusal Sürveyans ve Toplum Temelli Aktif Sürveyans. Ulusal sürveyansa ülke genelinde hizmet veren tüm sağlık kurumları dahildir. Ulusal sürveyans kapsamında invaziv bakteriyel hastalıklı vakalardan izole edilen Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae ve Neisseria meningitides suşları doğrulama ve ileri identifikasyon için Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları ve Biyolojik Ürünler Dairesi Başkanlığı (MRLBÜDB), Ulusal Solunum Yolu Patojenleri Referans Laboratuvarına gönderilmektedir.

Toplum temelli aktif sürveyansta beş ilden (Ankara, Bursa, Gaziantep, Samsun ve İzmir) seçilen 150 hastane ve ilgili Halk Sağlığı Laboratuvarları (HSL) yer almaktadır. Bu çerçevede hastane mikrobiyoloji laboratuvarları birinci düzeyde tanı laboratuvarı olarak, Halk Sağlığı Laboratuvarları ise ikinci düzeyde bölge laboratuvarı olarak hizmet sunmaktadır.

Birinci düzeydeki hastane mikrobiyoloji laboratuvarlarının invaziv bakteriyel hastalık şüphesinde klinik örnekleri (BOS, kan, steril vücut sıvısı) Ulusal Mikrobiyoloji Standartlarına göre incelemesi, izole edilen H.influenzae, S.pneumoniae,ve N.meningitidis suşlarını tiplendirmek ve ileri incelemeler için MRLBÜDB'ye göndermesi, invaziv bakteriyel hastalık şüphesinde alınan BOS, diğer steril vücut sıvısı ve/veya peteşiyal/purpurik deri lezyonunu örneklerini, moleküler tanı testlerinin yapılması için HSL'na göndermesi, Ulusal Referans Laboratuvar tarafından gerçekleştirilen spesifik laboratuvar eğitim programlarına, laboratuvarlararası karşılaştırma testlerine ve yerinde değerlendirme ziyaretlerine dahil olması, Laboratuvar Ağına ait verilerini belirli aralıklarla MRLBÜDB’ye iletmesi gerekmektedir.

Halk Sağlığı Laboratuvarlarının; invaziv hastalık şüphesinde seçilmiş hastanelerden gönderilen BOS veya diğer steril vücut sıvısı örneklerinde Real Time PCR tabanlı moleküler tanı testlerini çalışması, pozitiflik saptanması durumunda serotiplendirme/serogruplandırma için örnekleri MRLBÜDB’ye göndermesi, MRLBÜDB tarafından koordine edilen “Aşı ile Önlenebilir İnvaziv Bakteriyel Hastalıklar Laboratuvar Ağı”na, spesifik laboratuvar eğitim programlarına, laboratuvarlararası karşılaştırma ve değerlendirme testlerine dahil olması ve Laboratuvar Ağına ait verilerini düzenli aralıklarla MRLBÜDB’ye iletmesi beklenmektedir.

Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları ve Biyolojik Ürünler Daire Başkanlığı; üçüncü düzeyde ulusal referans laboratuvar olarak Laboratuvar Ağı’nın koordinasyonunu sağlamakta, Laboratuvar Ağının işletilmesi çerçevesinde denetim ve danışmanlık hizmetlerini yürütmekte, ülkemizde invaziv bakteriyel hastalıklara yönelik laboratuvar tanı kapasitesinin geliştirmesini sağlayıp, ulusal standartlar ile rehber dokümanları oluşturmakta, spesifik laboratuvar eğitim programları düzenlemekte, laboratuvarlararası karşılaştırma testleri yapmakta, laboratuvar değerlendirme ziyaretlerinde bulunmakta, ülke genelindeki laboratuvarlarının kapasitesinin belirlenmesine yönelik çalışmalar yapmaktadır. Sürveyansın desteklenmesi amacıyla Daire Başkanlığımız “Ülkemizde Özel Hastalık Kontrol Programları Kapsamında İzlenen Bildirimi Zorunlu Bulaşıcı Hastalıkların Moleküler Tanısı ve Tiplendirmesi için Laboratuvar Kapasitesinin Geliştirilmesi” başlıklı Kalkınma Bakanlığı Projesini yürütmüştür. Projede aşı ile önlenebilir invaziv bakteriyel etkenlerin moleküler tanısı ve tiplendirmesi için tanısal doğruluğu, duyarlılığı, özgüllüğü yüksek, özel tasarım kitler ülke ihtiyaçlarına göre tasarlanmış, valide edilmiş ve üretilmiştir. Projede geliştirilen ve patent başvurusu yapılan yerli ve milli ürünler ile yurt dışına bağımlılığın azalması ve test maliyetlerinin %60 oranında düşmesi beklenmektedir.

Aşı İle Önlenebilir İnvaziv Bakteriyel Hastalıkların Sürveyansı Rehberine ulaşmak için tıklayınız.