Sağlık Çalışanlarına Yönelik Uygulanması Gerekli Aşılar ve Uygulama Şemaları

Tıp fakülteleri, diş hekimliği fakülteleri, hemşire/ebelik eğitimi veren okullar, sağlık meslek yüksekokulları vb. öğrencileri, eğitimleri döneminde sağlık kuruluşlarında staj ve sağlık hizmetinde bulundukları için çalışan sağlık personelinde olduğu gibi bulaşıcı hastalıklar için artmış karşılaşma riski taşırlar. Bu nedenle, mesleki riski azaltmaya yönelik olarak ve hizmet sundukları hasta popülasyonu içerisinde yüksek riskli hastaların varlığı ve bu hastalara kaynak teşkil etme riskleri nedeniyle aşağıda belirtilen aşıları yaptırmaları gereklidir. 

Ayrıca, sağlık kurumlarında çalışan temizlik işçileri, 112 acil sağlık hizmetleri personeli ile acil durum, afet ve olağandışı durumlarda görev alan Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) personeli ve acil sağlık araçlarında görev yapan personel dâhil diğer çalışanlar için de mesleki maruziyet riski nedeniyle kendilerinin korunmasına ve hastalar açısından kaynak teşkil etmelerini önlemek amacıyla aşağıda belirtilen aşıları yaptırmaları gereklidir. 

Td Aşılaması

• Tıp fakülteleri, diş hekimliği fakülteleri, hemşire/ebelik eğitimi veren okullar, sağlık meslek yüksekokulları vb. öğrencileri, sağlık çalışanları, sağlık kurumlarında çalışan temizlik elemanları ve 112 acil sağlık hizmetleri personeli ile acil durum, afet ve olağandışı durumlarda görev alan Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) personeli ve acil sağlık araçlarında görev yapan personel dâhil diğer çalışanlar için gereklidir.
• Daha önce aşılanma durumu kayıtlı olmayan tüm sağlık çalışanlarının 3 doz Td aşısı ile aşılanarak primer immünizasyonlarının tamamlanması gerekmektedir (birinci doz ile ikinci doz arasında en az 1 ay, ikinci doz ile üçüncü doz arasında en az 6 ay).
• Primer serisi tamamlanan tüm sağlık çalışanlarına 10 yılda bir Td aşısı yapılmalıdır.
• Genel kontrendikasyonlar dışında kontrendikasyonu yoktur.

Tdap Aşılaması

Özellikle yenidoğan döneminde ve immun yetmezlikli hastalarda boğmaca, klasik seyrinin dışında yüksek mortalite ve alt solunum yolu enfeksiyonu bulguları yüksek morbidite ile seyrettiği için aşılanma olanağı olmayan bu grubun korunmasına yönelik olarak kaynak teşkil edebilecek sağlık personeli ve temizlik işçilerinin aşılanması gerekir. Ayrıca, yetişkin dönemde boğmacanın uzamış öksürük ile seyri yetişmiş nitelikli personelin işgücü kaybına yol açacağı için aşılama ikincil kazanca da yol açacaktır.

• Yenidoğan yoğun bakım, doğumhane, kemik iliği transplantasyon ve transplantasyon ünitelerinde çalışan sağlık personeli ve temizlik elemanları ve
• 112 acil sağlık hizmetleri personeli ile acil durum, afet ve olağandışı durumlarda görev alan Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi(UMKE) personeli ve acil sağlık araçlarında görev yapan personel için gereklidir.
• Kontrendikasyonlar:
  • Bir aşı bileşenine ya da önceki doza karşı gelişen anafilaktik reaksiyon kesin kontrendikasyondur.

• Aşı uygulandıktan sonraki 7 gün içinde başka bir nedenle açıklanmayan ensefalopati ortaya çıkması,
• Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
  • Tetanoz toksoidi içeren bir aşının önceki dozundan sonra 6 hafta içinde Guillain Barre sendromunun ortaya çıkma öyküsü,
  • İlerleyici nörolojik bozukluk,
  • Tetanoz ya da difteri içeren aşının önceki dozunu takiben ciddi lokal reaksiyon (Arthus reaksiyonu) ortaya çıkma öyküsü,
  • Orta ya da ciddi akut hastalık varlığı.

KKK Aşılaması

• Tıp fakülteleri, diş hekimliği fakülteleri, hemşire/ebelik eğitimi veren okullar, sağlık meslek yüksekokulları vb. öğrencileri, sağlık çalışanları, sağlık kurumlarında çalışan temizlik elemanları ve 112 acil sağlık hizmetleri personeli ile acil durum, afet ve olağandışı durumlarda görev alan Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) personeli ve acil sağlık araçlarında görev yapan personel dâhil diğer çalışanlar için gereklidir.
• Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak hastalıklarını geçirdiklerine dair kayıtları olanlara veya laboratuvar tetkikleri ile bağışık olduğu gösterilenlere aşı uygulanmasına gerek yoktur.
• En az 1 ay ara ile iki doz KKK aşısı önerilir.
• Kesin kontrendikasyon:
  • Bir aşı bileşenine ya da önceki doza karşı gelişen anafilaktik reaksiyon kesin  kontrendikasyondur.

• Neomisin veya jelatine karşı anafilaktik reaksiyon
• Yumurtaya karşı anafilaktik veya anafilaktoid reaksiyon (Anafilaksi dışındaki yumurta allerjileri engel değildir)
• Gebelik,
• Jeneralize malign hastalık, lenfoma, lösemi, konjenital immün yetmezlik ya da HIV enfeksiyonu (<200 CD4 sayısı veya AIDS klinik tablosu gelişenler) nedeniyle immün cevabın bozulduğu durumlar,
• Kortikosteroidler, alkilleyici ajanlar, antimetabolitler veya radyasyon nedeniyle immün  cevabın baskılandığı durumlar.
• Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
• Yakın zamanda (ürün veya doza göre 3–11 ay arasında değişebilir) kan ürünü veya  immünglobulin preparatı verilmiş olması,
• Trombositopeni,
• Trombositopenik purpura öyküsü 

Mevsimsel İnfluenza Aşılaması

• Tıp fakülteleri, diş hekimliği fakülteleri, sağlık meslek yüksekokullarında kliniklerde staj yapan veya hizmet veren vb. öğrencileri, sağlık çalışanları, sağlık kurumlarında çalışan temizlik elemanları ve 112 acil sağlık hizmetleri personeli ile acil durum, afet ve olağandışı durumlarda görev alan Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) personeli ve acil sağlık araçlarında görev yapan personel dâhil diğer çalışanlar için gereklidir.
• Her yıl 1 doz aşı uygulaması yapılır.
• Kontrendikasyonlar:
• Mevsimsel influenza aşısının önceki uygulamalarında gelişen anafilaksi hikâyesi bulunması kontrendikasyondur.

Yumurtaya karşı anafilaktik veya anafilaktoid reaksiyon varlığında aşının uygulanması gerekiyorsa, hastane şartlarında, tercihen allerji uzmanı varlığında aşı uygulanmalıdır.

Meningokok Aşılaması:

Neisseria meningitidis laboratuvar ortamlarında ve kültür vasatlarından kişiye bulaş riski taşıdığı için laboratuvarda meningokok ile karşılaşma ihtimali bulunan personelin korunmasına yönelik olarak aşı uygulaması gereklidir.

• Mikrobiyoloji laboratuvarında meningokok ile çalışan laboratuvar personeli için gereklidir.
• Dört bileşenli konjuge meningokok aşıları; ACW135Y-Difteri Toksoidi aşısı 55 yaşına kadar, ACW135Y-CRM197, ve ACW135Y-Tetanoz Toksoidi aşıları ise üst yaş sınırı olmaksızın, iki ay arayla toplam iki doz uygulanır.
• Temasın devam etmesi durumunda her üç aşı da 5 yılda bir tekrarlanır.
• Kontrendikasyonlar:
  • Meningokok aşısının daha önceki uygulamasında anafilaksi hikâyesi varlığıdır.

Suçiçeği Aşılaması:

• Tıp fakülteleri, diş hekimliği fakülteleri, hemşire/ebelik eğitimi veren okullar, sağlık meslek yüksekokulları vb. öğrencileri, sağlık çalışanları, sağlık kurumlarında çalışan temizlik elemanları ve 112 acil sağlık hizmetleri personeli ile acil durum, afet ve olağandışı durumlarda görev alan Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) personeli ve acil sağlık araçlarında görev yapan personel dâhil diğer çalışanlar için gereklidir.
• Suçiçeği geçirdiğine ilişkin öyküsü olanlara aşı uygulanmasına gerek yoktur.
• Suçiçeği geçirdiğine ilişkin öyküsü bulunmayan veya aşı kaydı olmayan kişilerin aşılama öncesinde antikor düzeylerinin değerlendirilmesi gereklidir.
• Suçiçeği aşısı uygulaması (13 yaş ve üzerinde 2 doz önerildiği için) en az 4 hafta ara ile 2 doz şeklinde yapılmalıdır.
• Aşı uygulanmasından sonra 6 hafta süresince salisilat kullanımından kaçınılmalıdır.
• Kontrendikasyonlar:
• Suçiçeği aşısının daha önceki uygulamasında anafilaksi hikayesi varlığı,
• Gebelik,
• Suçiçeği canlı aşı olduğu için genel anlamda immun yetmezlik ve immun yetmezlik yaratan durumlarda kontrendikedir. Ancak HIV pozitifliğinde olduğu gibi kişinin immun durumuna göre yarar/risk değerlendirmesi yapılarak hekim önerisi ile yapılabilir.
• Son 12 ay içerisinde yüksek doz immunglobulin alma durumu (yerine koyma immun globülin uygulamalarında hekim önerisi ile takip eden dozdan en az bir hafta öncesinde  uygulanabilir.)
• Kronik salisilat kullanımı.

Hep-A Aşılaması

• Tıp fakülteleri, hemşire/ebelik eğitimi veren okullar, sağlık meslek yüksekokulları öğrencileri ve sağlık kurumlarında alt bakımı verilen servislerde (örneğin pediatri servisleri, çocuk enfeksiyon servisleri, yetişkin yoğun bakım üniteleri gibi) çalışan sağlık personeli ve bu bölümlerde çalışan temizlik işçileri ayrıca fekal materyal ile çalışan laboratuvar çalışanları ve 112 acil sağlık hizmetleri personeli ile acil durum, afet ve olağandışı durumlarda görev alan Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi(UMKE) personeli ve acil sağlık araçlarında görev yapan personel için gereklidir. Kronik hepatiti olan tüm sağlık çalışanlarına hepatit A aşısı yapılmalıdır.
• 6 ay ara ile iki doz uygulanmalıdır.
• Hep-A aşılaması öncesinde antikor düzeylerinin değerlendirilmesi gereklidir.
• Kontrendikasyonlar:
  • Bir aşı bileşenine ya da önceki doza karşı gelişen anafilaktik reaksiyon kesin kontrendikasyondur.
  • Gebelikte yapılmasının güvenli olduğuna dair kesin kanıt yoktur. Gebelerde yüksek enfeksiyon riski olmadıkça aşı yapılmamalıdır. 

Hepatit B Aşılaması

• Tıp fakülteleri, diş hekimliği fakülteleri, hemşire/ebelik eğitimi veren okullar, sağlık meslek yüksekokulları vb. öğrencileri, hasta ve hasta çıkartıları ile teması bulunan tüm sağlık çalışanları (askeri sağlık personeli dâhil), sağlık kurumlarında çalışan temizlik elemanları, 112 acil sağlık hizmetleri personeli ile acil durum, afet ve olağandışı durumlarda görev alan Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) personeli ve acil sağlık araçlarında görev yapan personel dâhil diğer çalışanlar için gereklidir.

Hep-B aşısı uygulanmadan önce hepatit B’ye yönelik serolojik inceleme (HBsAg, anti-HBs, anti-HBc total) yapılması önerilir. HBsAg (+) ve/veya izole anti-HBc (+) ise gastroenteroloji/enfeksiyon hastalıkları uzmanına yönlendirilmeli HBsAg ve anti-HBs  (-) saptanan kişilere ise aşı uygulanmalıdır.

• Hep B aşı şeması 0, 1, 6 ay şeklinde 3 dozdur.
• 0-1-6 ay şemasında aksama olduğunda aşağıdaki süreler dikkate alınarak aşı şeması uygulanır.
• Hep-B’nin birinci ve ikinci dozu arasında en az 1 ay,
• Hep-B’nin ikinci ve üçüncü dozu arasında en az 2 ay olmalı,
• Hep-B’nin birinci ve üçüncü doz arasında en az 4 ay olmalıdır.
• Sağlık çalışanları için mesleki temas riskleri nedeniyle, üçüncü doz Hep-B aşısı uygulamasından 8 hafta (en erken 4 hafta) sonra anti-HBs yanıtı değerlendirilmelidir:
  • Anti-HBs en az 10 mIU/mL ise kişi bağışıktır ve immun baskılanma, kemoterapi alma, kronik böbrek yetmezliği/diyaliz programında olma gibi durumları yok ise gelecekte serolojik test ya da aşılama gerekli değildir.
  • Anti-HBs negatif ise (10 mIU/mL’nin altında) kişi Hep-B aşısına karşı yanıtsızdır. 3 doz seri ile tekrar aşılanmalıdır ve tekrarlanan şemadan 1-2 ay sonra tekrar anti-HBs yanıtı değerlendirilmelidir.
  • Anti-HBs 6 doz aşılamadan sonra halen negatif ise kişi Hep-B aşısına yanıtsız kabul edilmelidir. Bu kişiler hepatit B enfeksiyonu açısından değerlendirilmelidir.
• 6 dozluk şemaya yanıtsız kişiler hepatit B’ye duyarlı olarak kabul edilir ve riskli temas sonrasında profilakside HBIG uygulanmalıdır.
• Hep-B aşısı için primer uygulanma sonrası pekiştirme dozuna gerek yoktur.
• Kesin Kontrendikasyon: 

• • Hepatit B aşısının daha önceki uygulamasında anafilaksi hikâyesi varlığı,
  • Aşı içeriklerinden herhangi birine (maya vs.) karşı anafilaksi hikâyesi varlığıdır.

• Önlem Alınarak Aşı Yapılacak Durumlar:
  • Yoktur. 

Sağlık çalışanlarında Hepatit B aşı uygulamaları, antikor cevabının değerlendirilmesi ve uygulamaya yönelik hazırlanan akış şeması aşağıda sunulmuştur.

Risk Grubu ve Sağlık Çalışanı Aşılamaları için tıklayınız.