9 ŞUBAT SİGARAYI BIRAKMA GÜNÜ

9 Şubat tarihi, toplumda sağlıklı yaşam bilincini geliştirmek, tütün kullanımı ve zararları konusunda farkındalık oluşturmak, tütün ürünü kullananlara bırakmaları yönünde teşvik etmek amacıyla ülkemizde “Sigarayı Bırakma Günü”olarak kutlanmaktadır. 

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünyada 1,3 milyar kişi tütün ürünü kullanmaktadır. Tütün ürünü kullananların %80’i, genellikle yoğun tütün endüstrisi müdahalesi ve pazarlamasının hedefi olan düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşamaktadır. Bu ülkeler aynı zamanda tütün ürünü kullanımına bağlı hastalık ve ölüm yükünün de en yüksek olduğu ülkelerdir. 

Dünyada her gün 22 bin kişi olmak üzere, yılda 8 milyondan fazla kişi tütün ürünü kullanımına bağlı hastalıklar sebebiyle hayatını kaybetmektedir. Bu ölümlerin 7 milyondan fazlası doğrudan tütün kullanımının sonucu iken 1,2 milyondan fazla kişi de tütün ürünü kullandığı için değil, tütün ürünü dumanına maruz kaldığı için hayatını kaybetmektedir. Kısaca tütün ürünleri pasif etkilenim yoluyla, kullanmayanlar için de ölümcül zararlar vermektedir. 

Elektronik sigara, nargile, ısıtılmış tütün ürünleri vb. tütün ürünlerinin her türlüsü zararlıdır, içeriğindeki kanserojen maddeler sebebiyle ciddi sağlık sorunlarına sebep olmaktadır. Tütün kullanımının her türü zararlıdır tütün dumanına maruz kalmanın güvenli bir düzeyi yoktur. 

Dünyada olduğu gibi ülkemizde de en yaygın kullanılan bağımlılık yapıcı madde olan tütün ürünleri; kanser, kalp damar hastalıkları, KOAH gibi pek çok önlenebilir hastalık ve erken ölüm sebebi arasında ilk sırada yer almaktadır. 

Tütün ürünü kullanılan süre ve tütün ürünü kullanım sıklığı arttıkça kanser ve diğer sağlık riskleri de o kadar artmaktadır. Tütün ürünü kullanımını bırakan kişilerde akciğer kanseri riski, tütün ürünü kullanımına devam etmiş olanlara göre daha düşüktür, ancak riskleri hiç tütün ürünü kullanmamış kişilere göre daha yüksektir. 

Tütün ürünü kullanımı, vücudun hemen hemen her organına zarar vermekte ve önlenebilir pek çok hastalık, sakatlık ve erken ölüme de sebep olmaktadır. Tüm bu riskler göz önüne alındığında, geç kalmadan bırakmak için adım atmak çok önemlidir. Tütün ürünü kullanımını bırakmak, her zaman ve her yaşta büyük fayda sağlamaktadır. Tütün ürünü kullanımını bıraktıktan sonra vücuttaki değişim aşağıda özetlenmiştir: 

• İlk sigara bırakma gününden itibarenyüksek kalp atış hızı normale döner, kan basıncı düşer, kan dolaşımındaki karbon monoksit seviyesini normale döner, tat ve koku alma duyuları gelişir. 
• 2-12 hafta içindedolaşım düzelir, kanın akışkanlığı artar, el ayak gibi vücudun uç kısımları daha iyi kanlanır, akciğer kapasitesi artar, öksürük ve nefes darlığı azalır,zamanla bağışıklık sistemi güçlenir.
• 1 yıl sonra,akciğerler daha sağlıklı hale gelir, koroner kalp hastalığı riski, sigara içen birininkinin yaklaşık yarısına kadar düşer. 
• 5 yıl sonrainme riski ve kalp krizi riski azalır ve bu riskler zamanla azalmaya devam eder. 
• 10 yıl sonraakciğer kanseri riski sigara içen birinin yarısı kadar olur ve ağız, gırtlak, yemek borusu, mesane, serviks ve pankreas kanseri riski azalır.
• 15 yıl sonra, koroner kalp hastalığı riski sigara içmeyen birininki ile aynı seviyeye iner.

Ne kadar erken bırakılırsa, vücudun iyileşme ve kendini onarım süreci o kadar hızlı olur. Tüm bunların yanı sıra çevredeki bireylerin, özellikle çocukların solunum yolu hastalıkları (örneğin astım) ve kulak enfeksiyonları gibi pasif etkilenimden kaynaklanan pek çok hastalıktan korunması için de büyük kazanç sağlanır.  

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre; dünya nüfusunun yaklaşık %32’sine sahip 23 ülkede yaşayanlar, sigara bırakma hizmetlerinin maliyeti tamamen veya kısmen karşılanan kapsamlı bırakma hizmetlerine erişebilmektedir. Ülkemiz bu hizmetlerin tamamına erişimin, tam olarak sağlandığı ülkelerden biridir. Ülkemizde tütün ürünü kullananlar bırakmaları teşvik edilmekte ve bırakmak isteyenlere ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı ve sigara bırakma poliklinikleri aracılığıyla hizmet sunulmaktadır. 

ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı, sigara bırakmak isteyen bireyleri, yapılan motivasyonel görüşmeleri ile bırakma girişiminde bulunmaları için teşvik etmektedir. Danışma Hattı, 7 gün 24 saat canlı destek sağlamaktadır.  Danışma Hattı tarafından, bırakma kararı alan bireylere bu süreçte rehberlik edilerek, ortaya çıkabilecek nikotin yoksunluk belirtileri ile baş etmeye yönelik davranış değişiklikleri hakkında danışmanlık verilmektedir. 

Danışma Hattını arayan bireylere, nikotin bağımlılık düzeyini belirlemek amacıyla nikotin bağımlılık testi uygulanmaktadır. Tespit edilen bağımlılık düzeyine göre; kişiye özel sigara bırakma planı yapılmakta ya da sigara bırakma hizmeti sunan sağlık profesyonelleri ve birimleri hakkında bilgi verilmektedir. Danışma Hattını 2024 yılında, sigara bırakma konusunda destek almak amacıyla 308.222 kişi aramıştır. 

Ülke genelinde 565 sigara bırakma polikliniğinde hizmet sunulmaktadır. Sigara bırakma poliklinik hizmetleri konuya özel eğitim verilen hekimler tarafından yürütülmektedir. 2024 yılında sigara bırakma polikliniklerimizde; 150.467 muayene yapıldı. Sigara bırakma polikliniklerinde, hekimlerimiz tarafından uygun görülen hastalara, sigara bırakma tedavisinde kullanılan ancak ülkemizde geri ödeme kapsamında olmayan ilaçlara erişim de sağlanmaktadır. 2024 yılında hekimlerimizin hastayı muayenesi ve değerlendirmesi doğrultusunda 30.877 adet Bupropion etken maddeli ilaç, 73.528 adet sitizin etken maddeli ilaç ücretsiz olarak sağlandı. 

4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanması ve pasif etkilenimin önlenmesi amacıyla mahalli mülki amirler tarafından yetki verilen kamu görevlilerinden oluşan denetim ekipleri tarafından, Dumansız Hava Sahası Denetim Sistemi kullanılarak 7 gün 24 saat esasına göre denetimler yapılmaktadır. Rutin denetimlerin yanı sıra ALO 184 SABİM-Tütün İhbar Hattı ve Yeşil Dedektör Mobil Uygulaması üzerinden gelen ihbarlara yönelik de denetimler yapılmaktadır. 2024 yılında ALO 184 SABİM-Tütün İhbar Hattı ve Yeşil Dedektör Mobil Uygulaması üzerinde Bakanlığımıza 38.089 ihbar başvurusu yapılmıştır. 2024 yılında toplam 3.844.914 denetim yapılmış olup bu denetimlerin 21.698’inde ihlal tespit edilerek idari yaptırım uygulanmıştır.