Dünya Lepra Günü
Lepra, Mycobacterium leprae isimli bakterinin neden olduğu kronik bir enfeksiyon hastalığı olup, Hansen Hastalığı olarak da bilinmektedir. Lepra özellikle cildi, çevresel sinirleri, üst solunum yolu mukozasını ve gözleri etkileyen ve tedavi edilmezse şekil bozuklukları ve sakatlıklara neden olabilen bir hastalıktır.
Her yıl Ocak ayının son Pazar günü ‘Dünya Lepra Günü’ olarak ilan edilmiştir ve toplumun lepra hastalarına karşı oluşan yanlış inançlarını ve bilgisizlikten kaynaklanan korkularını gidermek, lepra yayılımını önlemeye odaklı uygulamaları arttırmak ve erken tedaviye ulaşılmasının sağlanması ile hastalığa bağlı sakatlıkların önlenmesi amaçlanmaktadır.
Lepra dünyanın en eski hastalıklarından biridir. Hastalığın değişik tiplerini tanımlayan en eski yazılı kaynaklar MÖ 600 ve MÖ 400 yıllarına ait Hindistan ve Çin kaynaklı olup, MÖ 2. yüzyıla ait eski Mısır mumyalarında da lepraya ait belirtiler tespit edilmiştir. Lepra basili 1873 yılında Gerhard Armauer Hansen tarafından bulunmuştur ve bu yıl hastalığa neden olan basilin keşfinin 150. yıl dönümdür.
Lepra; yol açtığı fonksiyon kayıpları, sosyal damgalanma ve dışlanma gibi etkileri nedeniyle özel bir sağlık problemidir. 1980’li yılların başlarından bu yana yapılan etkili kampanyalar ve tedavide birden fazla ilacın birlikte kullanılması ile hastalar tedavi edilmiş ve hasta sayısı önemli ölçüde azalmıştır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2021 yılında 140.546 yeni vaka sayısı bildirilmiştir.
Lepra, tedavi edilmemiş vakalar ile yakın ve uzun süreli temas sırasında ağız ve burundan damlacık yoluyla bulaşmaktadır. Lepra basili çok yavaş çoğalır, kuluçka süresi 3-12 yıl arasında değişmekle birlikte ortalama 2-4 yıldır. Belirtilerin görülmesi bazen 25 yılı bulabilmektedir.
Aşağıdaki belirti ve bulgulardan birinin olması durumunda tanı kolaylıkla konulabilir.
- Lepra ile uyumlu cilt lezyonları ile birlikte duyu kaybının tespiti
- Cilt smear testi pozitifliği
Cilt lezyonları tek veya birden fazla olabilir ve lezyonlar çevresindeki ciltten daha soluk renkte görünmektedir. Farklı cilt lezyonları görülebilse de maküler, papüler veya nodüler görünüm en sıktır. Duyu kaybı ise lepranın tipik bulgusudur, iğne ile ve/veya hafif dokunma ile duyu kaybı tespit edilebilir. Lepra klinik bulgulara ve cilt smear testi sonucuna göre sınıflandırılmaktadır. Cilt smear testi sonuçlarına göre paucibacillary lepra (PB, tüm smear örnekleri basil negatif) ve multibacillary lepra (MB, herhangi bir bölgeden alınan örneklerde basil pozitif) olarak ifade edilmektedir.
Lepra, erken tanı konulduğunda tedavisi kesin olarak yapılabilen bir hastalıktır. Tedavide, Dünya Sağlık Örgütü’nün uyguladığı çok ilaçlı tedavi (Multi Drug Therapy=MDT) protokolü uygulanır ve 6-12 ay gibi kısa bir sürede tedavi edilebilir. Ülkemizde ve dünyada lepra tedavisi ücretsiz olarak yapılmaktadır.