Düzenli fiziksel aktivitenin kalp hastalığı, inme, diyabet ve çeşitli kanserler gibi bulaşıcı olmayan hastalıkları (BOH) önlemeye ve yönetmeye yardımcı olduğu kanıtlanmıştır. Fiziksel olarak aktif olmak hipertansiyonu önlemeye, sağlıklı vücut ağırlığını korumaya yardımcı olur. Ayrıca ruh sağlığını ve yaşam kalitesini iyileştirebildiği gibi sosyal gelişimimiz ve hatta yaşlılık üzerine de etkileri vardır.
Fiziksel aktivite tüm hareketleri ifade eder. Günlük yaşam içinde, iskelet kasları kullanılarak yapılan ve enerji harcamasını gerektiren her hareket fiziksel aktivite olarak tanımlanır. Oyun oynamak, ev işleri, bahçe işleri, yürümek, merdiven inip çıkmak, yemek yemek, banyo yapmak gibi günlük yaşamımızı sürdürmek için yapılan etkinliklerin yanı sıra, egzersiz ve spor da fiziksel aktivitedir.
Dünya Sağlık Örgütüne göre mevcut küresel tahminler dört yetişkinden birinin ve ergenlerin %81'inin yeterince fiziksel aktivite yapmadığını göstermektedir. Ayrıca, ülkeler ekonomik olarak geliştikçe, değişen ulaşım modelleri, iş ve eğlence için artan teknoloji kullanımı, kültürel değerler ve artan hareketsiz davranışlar nedeniyle inaktivite seviyeleri artmakta ve %70'e kadar çıkabilmektedir. Artan fiziksel hareketsizlik sağlık sistemleri, çevre, ekonomik kalkınma, toplum refahı, sosyal gelişim ve yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etkilere sahiptir.
Bakanlığımızca gerçekleştirilen Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2017 sonuçlarına göre kadınların % 53.1’inde; erkeklerin % 31.7’sinde fiziksel aktivite düzeyi düşük bulunmuştur. 15 ve üzeri yaş bireylerde fiziksel aktivitenin DÜŞÜK olma durumu % 42.4 olarak bulunmuştur.
2016 yılında ilkokul 2. Sınıf çocuklarda yapılan Şişmanlık Araştırması’na göre çocukların %36,2’si hafta içi TV seyretme ya da bilgisayarla günde 2 saatten fazla vakit geçirirken bu yüzde hafta sonu %69,9’a çıkmaktadır.
DSÖ Küresel Eylem Planı 2018–2030’de fiziksel aktiviteye ilişkin daha sağlıklı bir dünya için daha aktif insanlar, tüm ortamlarda hükümetler arası ve çok sektörlü yaklaşımla fiziksel aktiviteyi desteklemeye, sürdürmeye ve artırmaya yardımcı olabilecek etkili ve uygulanabilir politika eylemlerinin bir çerçevesini sunar.
Bahse konu eylem planı ülkeleri ve paydaşları bu eylemleri aşağıda belirtilen alanlarda uygulamaları için desteklemektedir.
Global fiziksel aktivite anketi (GPAQ) ve Global okul temelli öğrenci sağlığı anketi (GSHS) gibi araçlar aracılığıyla küresel ilerlemenin izlenmesi, ülkelerin fiziksel aktiviteyle ilgili davranışsal risk faktörlerini değerlendirmesine yardımcı olur. DSÖ, Dünya Sağlık Asamblesine, fiziksel aktiviteyi 2030 yılına kadar %15 artırmaya yönelik küresel ilerleme ve 2021, 2026 ve 2030 Fiziksel Aktivite Küresel Eylem planı (GAPPA) hakkında raporlar sunmaktadır.
Toplumda fiziksel aktivitenin artırılması hükümetler, tüm kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum örgütleri dahil herkesin sorumluluğunda olup her yaş ve cinsiyetten engelli bireyler de dahil toplumun her kesimi için günlük 30-60 dakika orta yoğunlukta bir fiziksel aktivite ciddi hastalıkları önlemek için güçlü bir araç ve uygun maliyetli bir halk sağlığını iyileştirme yöntemidir. Düzenli ve daha fazla fiziksel aktivite daha büyük faydalar sağlayacaktır. Sokak ve caddelerde yürüyüş yapmayı kolaylaştıracak geniş ve ağaçlıklı kaldırımlar olması, bisiklet yolları ve spor kampanyaları, trafiğe kapalı caddelerin teşvik edilmesi, insanların keyifli fiziksel aktiviteler yapabilecekleri parklar açık alanların oluşturulması, sağlıklı beslenme ve yaşam tarzı ile bütünleşik müdahalelerin yapılması ve sağlık sistemine fiziksel aktivitenin dahil edilmesi gibi çalışmalar ile toplumda fiziksel aktivite teşvik edilebilir.
Sağlığın korunması ve geliştirilmesi için haftada 150 dakikalık (haftanın 5 günü 30 dakikalık) orta şiddette bir egzersiz yetişkinler açısından yeterlidir. 1-4 yaş arası çocuklar, gün içinde farklı şiddetlerde toplam 180 dakikalık fiziksel aktivite yapmalıdırlar. 5-18 yaş arasındaki çocuk ve ergenler için ise, günde 60 dakika, orta şiddetliden yüksek şiddetli aktivitelere doğru şiddeti değişen aktiviteler önerilmektedir.
