Birinci Basamak Beyaz Kod ve Hijyen Eğitimi

Portör muayenelerine dayanak teşkil eden 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 126’ncı ve 127’nci maddeleri, 2 Kasım 2011 tarihli ve 28103 sayılı mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan 663 sayılı Sağlık Bakanlığının ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 58’inci maddesinin 11’inci fıkrasıyla değiştirilmiş olup portör muayeneleri yerine “hijyen eğitimi” verilmesi hükmü getirilmiştir.

Hijyen eğitimlerinin nasıl yapılacağına, içeriğinin neler olacağına, hangi iş kollarında çalışanların bu eğitimleri alması gerektiğine vb. dair hususları belirlemek üzere de 5 Temmuz 2013 tarihli ve 28698 sayılı Resmî Gazete’de Hijyen Eğitimi Yönetmeliği yayımlanmıştır.

 

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği’nin 2’nci maddesindeki kapsam kısmında yer alan:

a) Gıda üretim ve perakende iş yerlerinde,

b) İnsani tüketim amaçlı sular ile doğal mineralli suların üretimini yapan iş yerlerinde,

c) Kaplıca, hamam, sauna, berber, kuaför, dövme ve pirsing yapılan yerlerde, masaj ve güzellik salonları ve benzeri yerlerde,

ç) Otel, motel, pansiyon ve misafirhane gibi yerlerde bilfiil hizmet veren çalışanlar ile Yönetmelik’in 4’üncü maddesinin 1’inci fıkrasının (f) bendinde “Perakende iş yerleri” olarak belirtilen “Ana dağıtım merkezleri, hazır yemek hizmeti, iş yeri ve kurum yemekhaneleri, restoranlar ve diğer benzeri gıda hizmetlerinin sunulduğu yerler, dükkânlar, toptan satış yerleri, süpermarket dağıtım merkezleri dâhil olmak üzere son tüketiciye satış ve dağıtım noktasında gıdanın işlenmesi, muameleye tabi tutulması veya depolanması ve benzeri hizmetlerin verildiği iş yerleri”nde doğrudan hizmetin içinde olan çalışanların, bizzat çalışmaları durumunda iş yeri sahiplerinin ve işletenlerinin hijyen eğitimlerini almaları gerekmektedir.

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamındaki iş yerlerinde çalışanlardan iş yerinde doğrudan hizmet veren, işi yapan çalışanların, bizzat çalışıyorlar ise iş yeri sahiplerinin ve işletenlerinin hijyen eğitimlerini alması gerekmektedir.

Hijyen eğitimleri, Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı illerde/ilçelerde bulunan halk eğitimi merkezleri, mesleki eğitim merkezleri, turizm eğitim merkezleri ve olgunlaşma enstitüleri tarafından düzenlenmektedir.

Eğitim sonunda Millî Eğitim Bakanlığının “e-Yaygın Otomasyon Sistemi” üzerinden “kurs bitirme belgesi” verilecektir. Bu belgenin dışında hiçbir özel veya kamu kuruluşu tarafından verilen belgele geçerli olmayacaktır.

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği’nin 6’ncı maddesinin 3’üncü fıkrası gereği, yukarıda belirtildiği biçimde alınan belgeler, kişi aynı iş kolunda hizmet verdiği sürece geçerlidir.

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği’nin 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrası gereği hijyen eğitimlerini çalışanlarına kendi imkânlarıyla vermek isteyen iş yeri sahipleri ve işletenleri, Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı illerde/ilçelerde bulunan halk eğitimi merkezlerine, mesleki eğitim merkezlerine, turizm eğitim merkezlerine ve olgunlaşma enstitülerine veya il/ilçe millî eğitim müdürlüklerine müracaat ederek il/ilçe millî eğitim müdürlüklerinin denetiminde, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünce hazırlanan programlar çerçevesinde bu eğitimleri verebileceklerdir.

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği’nin 11’inci maddesi çerçevesinde yapılan denetimler sırasında, her iş kolunun izin, onay, kayıt, ruhsatlandırma ve benzeri hizmetlerini yürüten Bakanlığın veya mahalli idarenin denetçileri tarafından (Denetlemeler Yönetmelik’in 5’inci, 9’uncu ve 10’uncu maddeleri çerçevesinde yapılacaktır.) iş yerinde doğrudan hizmetin içinde olan çalışanların hijyen eğitimi belgelerinin bulunup bulunmadığı sorgulanacaktır. Belirtilen maddelerde ifade edilen yükümlülükleri yerine getirmeyenler hakkında 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 282’nci maddesinde belirtilen miktarın güncellenmiş hâline göre işlem yapılacaktır.

Fiilleri ayrıca suç oluşturmadığı takdirde, durumu bu maddelere uygun bulunmayan çalışanların her biri ayrı ayrı aykırılıklar olarak değerlendirilecek ve her birisi için cezai işlemler de ayrı ayrı uygulanacaktır.

Hekimler, Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamındaki iş yerlerinde çalışanların muayenelerini yaptıkları sırada, Yönetmeliğin 9’uncu maddesinin 1’inci fıkrasının:

(a) bendindeki “Gıda ile taşınabilen bir hastalığı olan veya bu hastalığın taşıyıcısı durumundaki kişiler ile ishali bulunanlar.” hükmü ve

(b) bendindeki “Vücudun görünür kısımlarında açık/enfekte yara, deri enfeksiyonu ve benzeri halkta tiksintiye yol açabilecek deri lezyonları bulunanlar; cüzzam, frengi ve verem hastalığına yakalananlar.” hükmü ile

(c) bendindeki “30/5/2007 tarihli ve 26537 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliğinde yer alan, hijyen ilkelerine uyulmadığı durumlarda halk sağlığı açısından problem oluşturabilecek hastalığı bulunanlar.” hükmünü dikkate almalıdırlar.

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamındaki iş yerlerinde çalışanlar ile bu iş yerinin sahipleri veya işletenleri de Hijyen Eğitimi Yönetmeliği’nin 9’uncu maddesinin 1’inci fıkrasında (yukarıda 8. madde de yer alan) belirtilen “Aşağıda belirtilen hastalıkları bulunanlar iyileşme hâlini/bulaştırıcılığın olmadığını raporla belgeleyene kadar bu Yönetmelik kapsamındaki iş yerlerinde çalışamaz ve çalıştırılamazlar” hükmü ile yine aynı maddenin 2’nci fıkrasında belirtilen “Çalışanlar, hastalıkları konusunda işverene bilgi vermekle yükümlüdür.” hükmüne uymak mecburiyetindedirler.